Dodatkowe 24%? Chętnie!

Wypracowanie historyczne to druga część arkusza maturalnego. Ma ono na celu sprawdzić nasze ‘umiejętności historyczne’, wliczając pisanie zgodnie z tematem i tworzenie merytorycznie poprawnej wypowiedzi pisemnej. Owa praca może być utrudnieniem, ze względu na ograniczoną ilość czasu (180 minut), a dużą ilość zadań z pierwszej części egzaminu (ok. 25 zadań).

W tej notce wskażę Wam jak ułatwić sobie pisanie wypracowania, na co zwracać uwagę podczas pisania oraz załączę przykład wypracowania napisanego przeze mnie.

W arkuszu mamy do wyboru jeden z pięciu tematów (każdy odnosi się do innej epoki), a niektóre z nich zawierają tzw. 'obudowę źródłową' (oznacza to, że wybierając taki temat jesteśmy zobligowani do odniesienia się do źródeł). Z reguły tematy wypracowania są przystępne dla nas uczniów oraz wystandaryzowane do tego stopnia, że nie ma możliwości uzyskania za nie 0 punktów (chyba, że w ogóle nie podejmiesz próby napisania wypacowania lub będziesz podawał/a fałszywe informacje). ZATEM BEZ OBAW!! Z wypracowania maksymalnie można uzyskać 12 punktów, co daje nam nawet do 24 dodatkowych procent.

Jak oceniane jest takie wypracowanie? Odpowiedzią na to pytanie jest tabela prosto ze strony Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, którą warto sobie prześledzić:

________________________________________________________________________________________

1. PRZECZYTAJ POLECENIE!

Tak jak pisałam w poprzedniej notatce, czytaj polecenia i miej na uwadze czasownik operacyjny w nim zawarty (lista w notatce tu)

2. JAK ZACZĄĆ?

KONIEC SIEDZENIA NAD WSTĘPEM W NIESKOŃCZONOŚĆ! Wiem, że napisanie wstępu sprawia nieraz wiele trudności. Podam Wam uproszczoną budowę wstępu, według której osobiście piszę wypracowania.

Dodam, że tę metodę wypracowałam sobie sama, a napisanie takiego kilku zdaniowego wstępu zajmuje mi obecnie maksymalnie do 5 minut.

1. Napisz jedno lub dwa bardzo ogólne zdania, które będą powiązane z wybranym przez Ciebie tematem. Stworzą one 'klimat' twojej pracy, będą dobrym wprowadzeniem, a dla egzaminatora - nie będą jak pięść w twarz gdybyś zaczął/zaczęła formułką...

2. "W mojej pracy...". Oczywiście, tę formułkę warto napisać, lecz zaraz po zdaniu wstępu, które opisałam w podpunkcie 1. Pamiętaj, że w pracy historycznej nie jest błędem użycie takiej formułki, wręcz jest to pożądane (pewnie wiecie, że w pracach z języka polskiego nie są one mile widziane). Po napisaniu "W mojej pracy..." przepisz po prostu polecenie.

3. Rozszyfruj słowo klucz. Zawsze w temacie pojawi się TO słówko. Wtedy wystarczy tylko napisać "Pod pojęciem... rozumiem..." lub "Termin '...' rozumiem...".

4. Określenie np. stosunków między państwami musisz opisać i rozpatrzeć na trzech płaszczyznach. Są to płaszczyzny: polityczna, społeczno-gospodarcza i kulturowa.

5. Nie zapomnij określić ram czasowych oraz ram terytorialnych! Jest to bardzo ważny element wypracowania, dzięki któremu możesz ułatwić sobie pracę. Czasem w poleceniu będziesz miał/a narzucone ramy czasowe (lata lub wiek) bądź terytorialne (państwo, kontynent), jeżeli nie - musisz dokonać ich zawężenia sam/a.

6. Jeżeli jesteś w stanie, odwołuj się do opinii historyków. Nie jest to dziś formalnie bardziej punktowane (a było!), jednak można się domyśleć, że wywoła to pozytywne wrażenie na egzaminatorze, a w konsekwencji - może przyznać Ci punkt więcej.

3. TŁO HISTORYCZNE

Ten element można pominąć, aczkolwiek pisząc tło historyczne, czyli to, co działo się w między czasie w kraju, na świecie, opisując wydarzenia, które mogły mieć wpływ na zagadnienie z Twojego tematu, ukazujesz, że doskonale zrozumiałeś/aś polecenie/temat i wiesz o czym piszesz.

4. WNĘTRZE

Rozwinięcie jest najbardziej praco- oraz czasochłonnym elementem wypracowania. Aby zachować jego ład pisz według płaszczyzn, na których rozpatrujesz problem. Opisuj kolejno zagadnienia dotyczące kwestii politycznych, następnie gospodarczo-społecznych a na końcu kulturowych. Warto dodać, że są tematy, gdzie nie zawsze będziemy rozpatrywać na wszystkich trzech płaszczyznach lecz na przykład na dwóch z nich. Pisząc rozwinięcie pamiętaj o zachowaniu trójdzielności pracy, chronologii oraz uwzględniaj najważniejsze postacie, daty, wydarzenia, sojusze, traktaty etc.

5. ZAKOŃCZENIE

UFF, najtrudniejsze za nami! Jedyne co nam pozostało, to napisać krótkie zakończenie. Ma ono stanowić podsumowanie Twoich rozważań. Dobrze jest także zawrzeć wnioski dotyczące danego zagadnienia oraz swoją własną opinię.

PRZYKŁAD WYPRACOWANIA

Zachęcam Was do uważnego przeczytania mojego wypracowania, ocenionego przez Profesor na 5+ (załóżmy, że byłoby to ok. 10 lub 11 punktów)

Temat: Scharakteryzuj politykę Rosji wobec Rzeczypospolitej w XVIII wieku.

WSTĘP

(OPINIA HISTORYKA) „Warunkiem mocarstwowego statusu Rosji była dominacja w Polsce”. Taką opinię o polityce rosyjskiej wobec Rzeczypospolitej w XVIII wieku głosi historyk Jacek Burdowicz-Nowicki. (DWA ZDANIA OGÓLNE) Faktycznie, słabość Rzeczypospolitej już od wieku XVII wykorzystywana była do ingerencji w jej wewnętrzne sprawy polityczne. Inne państwa coraz częściej narzucały swoje warunki, niekoniecznie korzystne dla samej Polski. (FORMUŁKA) W mojej pracy scharakteryzuje i opisze politykę Rosji wobec Polski w XVIII wieku. (SŁOWO KLUCZ) Pod pojęciem ‘polityka’ rozumiem tu wszelkie stosunki międzypaństwowe oraz działania rosyjskiego rządu wobec RP. (PŁASZCZYNY) Owe stosunki rozpatrzę na dwóch płaszczyznach: politycznej oraz społecznej. (RAMY CZASOWE I RAMY TERYTORIALNE) Cezura czasowa pracy przypada na lata 1686 (pokój Grzymułtowskiego)-1795 (III rozbiór Polski). Ramy terytorialne natomiast obejmują granice Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

TŁO HISTORYCZNE

Poprzedzając analizę stosunków polsko-rosyjskich, warto zwrócić uwagę na sytuację w Rzeczypospolitej jeszcze w XVII wieku. Miał miejsce kryzys suwerenności wewnętrznej. Swoich funkcji nie spełniał ani król ani sejm. Niejednokrotnie zrywano sejmy (oligarchia magnacka; służyło to interesom magnatów-w ten sposób powstrzymywali wszelkie próby reform). Prowadzono liczne wojny jednocześnie. Niszczono polskie miasta, szlacheckie folwarki, blokowano porty bałtyckie. Stosunki społeczne także uległy zmianie - wśród polskiej szlachty szerzyła się nietolerancja, szczególnie religijna. Powyższe zdarzenia niewątpliwie przyczyniły się do kryzysowej sytuacji, w jakiej znalazł się nasz kraj.

ROZWINIĘCIE

Już na mocy pokoju Krzysztofa Grzymułtowskiego z 1686 roku Rosja pośrednio zaskarbiła sobie prawo do wpływów na politykę RP. Gwarancja wolności dla prawosławnych zamieszkujących jej tereny stanowiła pretekst do ingerencji wschodniego sąsiada w następnym wieku. Kolejnym przykładem wpływów rosyjskich na polską politykę jest okres wojny północnej. Konfederaci sandomierscy (zwolennicy rządów Augusta II w Polsce) rywalizujący z entuzjastami Stanisława Leszczyńskiego (popierała go Szwecja) niejednokrotnie zwracali się o pomoc do Rosji. Zwyciężając Szwedów w bitwę pod Połtawą (1709r.), stała się ona stała się hegemonem w Europie Środkowej. Wówczas z woli Piotra I na tronie osadzony został August II, czyniąc jednocześnie Polskę rosyjskim protektoratem (wyraźne uzależnienie od cara; państwo zależne od Rosji). Piotr I często narzucał się jako ‘mediator’ w sprawach polskich (między innymi podczas konfederacji tarnogrodzkiej zawiązanej przeciw królowi lub sejm niemy w 1717 roku), co świadczyło o niesuwerenności i zgodzie na bezpośrednią interwencje. Kolejnym celów było wówczas niedopuszczenie do przedłużenia unii polsko-saskiej. W związku z tym w 1732 roku podpisano traktat trzech czarnych orłów (Rosja, Austria, Prusy). Postanowiono o wysunięciu wspólnego kandydata na tron polski (infant Don Emanuel), który nie zagrażał interesom sygnatariuszy. Podobnie było podczas wojny o sukcesję polską w latach 1733-1736 – konflikt nie miał zbyt wiele wspólnego z samą Rzecząpospolitą, natomiast stanowił pretekst do działań sąsiadów powodując jednocześnie jej osłabienie. Następnie elekcja Stanisława Poniatowskiego w 1764 roku. Poniatowski popierany był przez carycę Katarzynę II (w latach 1755-1758 mieli romans). Jednocześnie wierzył, że caryca chce wspomóc Rzeczpospolitą. Realnie Poniatowski był tylko narzędziem w rękach Katarzyny II, przez co nasiliła się zależność Polski od Rosji. Pierwsze chwile rządów nowego władcy upływały pod znakiem licznych reform (między innymi uporządkowano system monetarny, powołano komisje dobrego porządku w miastach, założono Szkołę Rycerską). To zaniepokoiło rosyjską cesarzową, dlatego postanowiła wykorzystać sprawę dysydentów aby nie dopuścić do wzmocnienia państwa polsko-litewskiego. Dysydenci domagali się przywrócenia praw politycznych oraz wyznaniowych, zawierali konfederacje w obronie swoich praw. W konsekwencji zdarzeń w 1768 roku uchwalono prawa kardynalne (nienaruszalne zasady ustrojowe), a ich gwarantem stało się cesarstwo rosyjskie (uzyskując jeszcze większą możliwość wywierania wpływu na politykę wewnętrzną Rzeczypospolitej). W tym samym roku zawiązała się konfederacja w Barze (konfederacja barska), występując przeciwko okupantowi rosyjskiemu i władcy RP. Mimo kilku sukcesów konfederatów, Rosjanie ostatecznie rozbijając ostatnie oddziały w 1772 roku zdecydowali o I rozbiorze Polski. Ponadto na sejmie rozbiorowym w 1773 roku wprowadzono nowe rozwiązania ustrojowe na korzyść Rosji, które miały na celu utrzymanie kontroli nad państwem polsko-litewskim. 3 maja 1791 roku uchwalono konstytucję, która była sprzeczna z interesami Rosji. Zawiązana przez Szczęsnego potockiego, Branickiego i Rzewuskiego konfederacja w Targowicy (dzięki Katarzynie II, która wykorzystała grupę magnatów nastawionych opozycyjnie wobec władcy RP) doprowadziła do wybuchu wojny polsko-rosyjskiej (wojna w obronie konstytucji). Państwo polskie znalazło się pod okupacją Rosji. Następnie w 1793 roku podpisano kolejny (drugi) układ rozbiorowy Polski. Po II rozbiorze rzeczpospolita stała się niewielkim państwem, silnie uzależnionym od Rosji i pozbawionym ważnych terenów o gospodarczym znaczeniu (min.tereny Ukrainy). Ostatnią prostą do całkowitego upadku Polski było powstanie kościuszkowskie. Mimo sukcesu nad Rosjanami w bitwie pod Racławicami (4 kwietnia 1794), kolejne: pod Szczekocinami (6 czerwca 1794) oraz pod Maciejowicami (10 października 1794) zakończyły się klęską powstańców. W tej ostatniej wybitny polski dowódca Tadeusz Kościuszko spadając z konia wypowiedział słowa „finis poloniae”, co z łaciny oznacza „koniec Polski”. W 1795 roku trzej zaborcy podejmując decyzje o ostatecznym (trzecim) rozbiorze polski doprowadzili do kresu niezawisłego bytu państwa polskiego.

ZAKOŃCZENIE

(WNIOSEK) Niesprzyjająca sytuacja geopolityczna (silne państwa ościenne, słaba Rzeczpospolita) ułatwiła (między innymi) Rosji ingerencję w sprawy wewnętrzne Polski. (OPINIA) Uważam, że władze Petersburga miały na celu przede wszystkim wpływy polityczne w Rzeczpospolitej. Nie mieli oni w zamiarze zagospodarowywać zagarniętych terenów. Istotna była ekspansja (powiększenie granic), władza i bezwzględna dominacja. Dla Polaków, lecz także innych narodów znajdujących się pod władzą Rosji (również Prus i Austrii), hegemonia mocarstw oznaczała długą i trudną drogę do uzyskania suwerenności.

A Ty jaki masz sposób na wypracowanie? Podziel się ze mną swoją opinią!

#matura #matura2018 #maturahistoria #historiarozszerzona #egzaminmaturalny #maj2018 #maturazhistorii #jakpisaćwypracowanie #wyparcowaniehistoryczne